Een einde maken aan moderne slavernij is met de coronacrisis urgenter dan ooit. Mannen, vrouwen en kinderen die worden uitgebuit, zijn door de impact van de lock-downs nog kwetsbaarder geworden. Nemen wij als kerken en christenen onze verantwoordelijkheid? Voor onze broers en zussen ver weg; de mensen die onze smartphones maakten, onze kledingstukken naaiden en onze tomaten plukten? Ikzelf probeer elke zondag iets in mijn leven te verduurzamen en/of te rechtvaardigen.
Tijdens de Micha Zondag kun je samen met je (kerkelijke) gemeente aan de slag met het thema ‘Delen in vrijheid’. De tekst die dit jaar centraal staat, is:
‘De Geest van de Heer rust op Mij, want Hij heeft Mij gezalfd. Om aan de armen het goede nieuws te brengen heeft Hij Mij gezonden, om aan gevangenen vrijlating bekend te maken en aan blinden herstel van hun zicht, om onderdrukten hun vrijheid te geven, om een genadejaar van de Heer uit te roepen.’ – Lucas 4:18-19
In het kerkenpakket van Micha Nederland wat je op deze zondag (of erna) kunt gebruiken vind je onder meer preekschetsen, liederen, gebeden, werkvormen en kinder- en tienermateriaal. De preekschetsen zijn dit jaar verzorgd door Janneke Burger, Wilkin van de Kamp en majoor Hennie Kremer. Micha Zondag valt op 18 oktober en kan daarnaast op elke zondag gehouden worden.
Thuis aan de slag op of na Micha Zondag? Gerechtigheid = doen. Daarom staan er op deze pagina manieren om persoonlijk, thuis, in je kerk of op je werk aan de slag te gaan met “Delen in vrijheid”. Het opkomen voor gerechtigheid is niet alleen iets voor een Micha Zondag. Zie Micha Zondag meer als de start hiervan
Veel van de onderstaande opties kun je alleen doen, maar we willen je juist ook stimuleren om het samen te doen. Misschien heb je een bijbelkring, een vriendengroep of andere groepen waarin je samenkomt. Samen je sterk maken, samen je struggles delen en samen aan de slag gaan. Start bijvoorbeeld een Whatsapp-groep waarin je ervaringen kunt delen.
Over Micha Nederland
Micha Nederland komt op voor gerechtigheid. De organisatie verbindt, inspireert en activeert kerken en organisaties om actief christen te zijn in deze wereld. Dichtbij én ver weg. Met oog voor mens en natuur. Geïnspireerd en gedreven door de profeet Micha:
“Er is jou, mens, gezegd wat goed is, je weet wat de HEER van je wil: niets anders dan recht te doen, trouw te betrachtenen nederig de weg te gaan van je God.” (Micha 6:8)
In deze tekst noemt de profeet Micha in één adem trouw zijn, recht doen én leven in gehoorzame en liefdevolle omgang met God. Deze drie elementen horen onlosmakelijk bij elkaar en worden zichtbaar in het leven van Jezus, die ons dit heeft voorgeleefd.
Micha Nederland prikkelt christenen, kerken en organisaties om hun ogen niet te sluiten voor onrecht. Dit doen we door materialen te ontwikkelen waar je in de kerk, op je (bijbel)kring en thuis mee aan de slag kan. We bieden mensen handvatten om een duurzame en rechtvaardige levensstijl te ontwikkelen. Dit hebben we verwoord in het Micha Manifest.
Over Geloven in Moerwijk Het mag zo onderhand bekend zijn dat ik als moderne monnik betrokken bij Geloven in Moerwijk. Een jonge huis-tuin-keuken-kerk in de politiek meest verwaarloosde wijk van Nederland.
Wij proberen als geloofsgemeenschap in Moerwijk zo rechtvaardig mogelijk te handelen en licht in de duisternis te brengen . In Den Haag Zuidwest wonen veel vluchtelingen en ongedocumenteerden, zoals onze Omid Heydari, die hier naartoe zijn gekomen in de hoop hier een beter bestaan op te kunnen bouwen.
Wij zien dagelijks de gevolgen van de keuzes die wij hier in het Westen maken. Het thema van deze Micha Zondag spreekt mij persoonlijk en ons als kerk zeker aan.
Voor ons is delen in vrijheid ook delen in (onze) overvloed. Dat doen we nu onder andere dmv onze Coronahulp Actie en met de Voedselbank(en) in Moerwijk
Mocht u zich uitgedaagd door Micha 6:8 iets van uw overvloed willen delen overweeg dan een donatie
Een einde maken aan moderne slavernij is met de coronacrisis urgenter dan ooit. Mannen, vrouwen en kinderen die worden uitgebuit, zijn door de impact van de lockdowns nog kwetsbaarder geworden. Nemen wij als kerken en christenen onze verantwoordelijkheid? Voor onze broers en zussen ver weg; de mensen die onze smartphones maakten en onze tomaten plukken?
Tijdens de Micha Zondag kun je samen met je gemeente aan de slag met het thema ‘Delen in vrijheid’. De tekst die dit jaar centraal staat, is:
‘De Geest van de Heer rust op Mij, want Hij heeft Mij gezalfd. Om aan de armen het goede nieuws te brengen heeft Hij Mij gezonden, om aan gevangenen vrijlating bekend te maken en aan blinden herstel van hun zicht, om onderdrukten hun vrijheid te geven, om een genadejaar van de Heer uit te roepen.’
Lucas 4:18-19
In het kerkenpakket van Micha Nederland wat je op deze zondag (of erna) kunt gebruiken vind je onder meer preekschetsen, liederen, gebeden, werkvormen en kinder- en tienermateriaal. De preekschetsen zijn dit jaar verzorgd door Janneke Burger, Wilkin van de Kamp en majoor Hennie Kremer. Micha Zondag valt op 18 oktober en kan daarnaast op elke zondag gehouden worden.
Thuis aan de slag op of na Micha Zondag? Gerechtigheid = doen. Daarom staan er op deze pagina manieren om persoonlijk, thuis, in je kerk of op je werk aan de slag te gaan met “Delen in vrijheid”. Het opkomen voor gerechtigheid is niet alleen iets voor een Micha Zondag. Zie Micha Zondag meer als de start hiervan
Veel van de onderstaande opties kun je alleen doen, maar we willen je juist ook stimuleren om het samen te doen. Misschien heb je een bijbelkring, een vriendengroep of andere groepen waarin je samenkomt. Samen je sterk maken, samen je struggles delen en samen aan de slag gaan. Start bijvoorbeeld een Whatsappgroep waarin je ervaringen kunt delen.
Over Micha Nederland
Micha Nederland komt op voor gerechtigheid. De organisatie verbindt, inspireert en activeert kerken en organisaties om actief christen te zijn in deze wereld. Dichtbij én ver weg. Met oog voor mens en natuur. Geïnspireerd en gedreven door de profeet Micha:
“Er is jou, mens, gezegd wat goed is, je weet wat de HEER van je wil: niets anders dan recht te doen, trouw te betrachtenen nederig de weg te gaan van je God.” (Micha 6:8)
In deze tekst noemt de profeet Micha in één adem trouw zijn, recht doen én leven in gehoorzame en liefdevolle omgang met God. Deze drie elementen horen onlosmakelijk bij elkaar en worden zichtbaar in het leven van Jezus, die ons dit heeft voorgeleefd.
Micha Nederland prikkelt christenen, kerken en organisaties om hun ogen niet te sluiten voor onrecht. Dit doen we door materialen te ontwikkelen waar je in de kerk, op je (bijbel)kring en thuis mee aan de slag kan. We bieden mensen handvatten om een duurzame en rechtvaardige levensstijl te ontwikkelen. Dit hebben we verwoord in het Micha Manifest.
Daarom organiseren we de Micha Zondag en nog veel meer. Kijk op de website voor meer inspiratie
Over Geloven in Moerwijk
Wij proberen als geloofsgemeenschap en als kerk in Moerwijk zo rechtvaardig mogelijk te handelen. In Den Haag Zuidwest wonen veel vluchtelingen en ongedocumenteerden die hier naartoe zijn gekomen in de hoop hier een beter bestaan op te kunnen bouwen.
Wij zien dagelijks de gevolgen van de keuzes die wij hier in het Westen maken. Het thema van deze Micha Zondag spreekt ons zeker aan.
Voor ons is delen in vrijheid ook delen in (onze) overvloed. Dat doen we nu onder andere dmv onze Coronahulp Actie en met de Voedselbank(en) in Moerwijk
Mocht u zich uitgedaagd door Micha 6:8 iets van uw overvloed willen delen overweeg dan een donatie
De Volkskrant schreef al eerder een goed artikel over de uitdagingen waar wijken als Moerwijk voor staan. Vandaag een goed inhoudelijk artikel in Trouw
——- In de grote stad lukt het mensen moeilijker om te ontsnappen aan een laag inkomen dan op het platteland. Ze zitten in een negatieve spiraal waar ze steeds lastiger uit komen.
Dirk Waterval 8 oktober 2020, 15:22
Het is voor mensen met een laag inkomen steeds moeilijker geworden om op te klimmen in de inkomensschaal. Meer dan begin deze eeuw geleden geldt dat ‘een dubbeltje nooit een kwartje wordt’. Dat blijkt uit een grootschalige studie die SEO Economisch Onderzoek donderdag publiceerde in vakblad ESB. Dit ‘moeras-effect’, van kleinverdieners die vastzitten in hun inkomenssituatie, is heviger in de grote stad dan in kleine gemeenten.
Een onderzoeksteam van vier economen trok die conclusies door de inkomens van zo’n 20.000 mensen vijftien jaar nauwkeurig te volgen, tussen 2003 en 2017. Het gaat om alle Nederlanders tussen de 30 en 49 jaar die in 2003 tot de 30 procent minstverdienende inwoners behoorden: bijstandsgerechtigden, parttimers en mensen op het minimumloon. De leeftijden zijn zo gekozen dat er in de onderzoeksperiode zo min mogelijk harde inkomensovergangen plaatsvonden, zoals die van studie naar werk, of van werk naar pensionering.
Lage-inkomensmoeras
Voor al die mensen daalde in de jaren de kans om aan hun situatie te ontsnappen. Blijven hangen in een laag inkomen kan met twee dingen te maken hebben. Het meest duidelijk zijn iemands achtergrondkenmerken: opleidingsniveau, geslacht, leeftijd en afkomst.
De andere factor is ‘staatafhankelijkheid’. Dat laatste is dus alles wat níet met achtergrondkenmerken te maken heeft. “Noem het een negatieve spiraal waar mensen in komen”, zegt hoofdonderzoeker Bas ter Weel. Bijvoorbeeld doordat hun sociale netwerk steeds kleiner wordt, hun motivatie verder daalt of doordat ze hun vaardigheden langzamerhand kwijtraken. Juist die negatieve spiraal is, meer dan de achtergrondkenmerken, verantwoordelijk voor de gestegen kans om niet uit het lage-inkomensmoeras te klimmen.
Dat speelde vooral in de periode na de vorige crisis, blijkt uit de data. Waarom juist ná de crisis? Ter Weel: “Onze gegevens van tienduizenden mensen laten alleen zien dat dit zo is, ze bieden er geen verklaring voor. Het kan goed zijn dat er na de crisis weer meer kansen waren om hogerop te komen, maar dat die extra kansen in de samenleving de verschillen juist vergrootten. Dat de ene groep mensen ze makkelijker grijpt dan de andere, die dus extra achterblijft.” Voor verklaringen is nader onderzoek nodig, benadrukt Ter Weel.
Daklozenopvang
De negatieve spiraal waar lage inkomens in zitten, speelt meer in de grote steden dan op het platteland. Het wonen in een stad verhoogt de kans om jaar-op-jaar niet aan laag inkomen te ontsnappen met zo’n vier procentpunt. Als mogelijke verklaring geven de onderzoekers dat de stad meer hulp en faciliteiten biedt aan mensen aan de onderkant van de samenleving, zoals daklozenopvang en geestelijke gezondheidszorg. Daardoor trekken mensen die hier gebruik van maken misschien vaker naar de stad dan naar een kleine gemeente.
Het heersende beeld ziet er heel anders uit: dat de stad steeds meer de plek is van hoogopgeleide grootverdieners, die überhaupt het geld hebben om er een huis te kopen. En aldaar beginnen ze aan hun studie en carrière, zo beschreef het Planbureau voor de Leefomgeving enkele jaren terug nog. Om vervolgens dus steeds meer te verdienen. De lonen liggen in de steden dan ook veel hoger, was één van de conclusies van het planbureau.
Dat laatste lijkt tegenstrijdig met de uitkomsten van Ter Weels onderzoek, maar dat is niet zo. Inderdaad, buiten de Randstad is het percentage laagverdieners hoger. Maar eraan ontsnappen gaat moeilijker in de stad. Volgens de onderzoekers nuanceert hun studie dan ook het beeld dat de grote steden qua inkomen steeds verder wegdrijven van het platteland.
Coronahulp actie voor oa de Voedselbank Moerwijk Moerwijk is niet alleen de armste wijk maar ook de meest ongezonde wijk van Nederland.
Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat corona een wijk als de onze extra hard treft. Er wonen veel mensen die afhankelijk zijn van de Voedselbank, leven van weekgeld of gewoon moeite hebben de eindjes aan elkaar knopen. Voor hun wordt het de komende tijd met alle Corona maatregelen extra moeilijk. Daarom zijn Geloven in Moerwijk, de diaconie van de Marcuskerk (PG de Drieklank) , de Cypreskerk , de Moerwijk Coöperatie en de Pit van Moerwijk de Coronahulp actie gestart.
Zo verstrekken we oa via de Voedselbank in Moerwijk wekelijks 300 voedselpakketten en of maaltijden aan mensen die niet genoeg geld hebben om iedere dag een volledige maaltijd op tafel te zetten.
Via onderstaande link kun je geld doneren aan Geloven in Moerwijk, het komt op een speciale rekening te staan voor Coronahulp. In eerste instantie zullen we dit geld gebruiken om de pakketten van de Voedselbank aan te vullen zodat niemand tekort hoeft te komen.
Geef via iDeal
U kunt doneren via iDeal door deze link te volgens.
Geef via uw eigen bankprogramma
Doneren kan natuurlijk ook door uw gift via uw eigen bank over te maken naar NL 18 BUNQ 203 572 02 14 tnv onze (steun)stichting Pionieren in Moerwijk onder vermelding van ‘Donatie Coronahulp Moerwijk’
Het geld komt op een speciale rekening van onze Steunstichting Pionieren in Moerwijk en zal gebruikt worden voor de Voedselhulp in Moerwijk. Stichting Pionieren in Moerwijk geeft een ANBI status en giften zijn daarom aftrekbaar.
Geeft u liever praktisch? Handzeep, handgel, houdbare levensmiddelen zijn ook van harte welkom.
Heb je vragen of juist een aanbieding? Neem dan contact op met: Bettelies: Bel, sms of Whatsapp 06 24 86 16 71 of stuur een mail naar pastor@geloveninmoerwijk.nl
Neo : Bel, sms of Whatsapp 06 34 196 796 of stuur een mail naar neo@moerwijkcooperatie.nl
Henny : Bel, sms of Whatsapp 06 43 18 49 86 of stuur een mail naar hennyvandermost@gmail.com
Het vliegtuig van actiegroep We Gaan Ze Halen vloog zonder vluchtelingen terug naar Nederland. Was hun actie eigenlijk wel effectief, of uiteindelijk toch zinloos?
Door Bas Roetman7 oktober 2020, 14:36
Ze waren woensdag nog op Lesbos om met vluchtelingen en vluchtelingenorganisaties te praten, maar donderdag gaan ook de actievoerders van We Gaan Ze Halen terug naar huis. De terugreis gaat met een ander vliegtuig dan ze hadden gehoopt: het doel om 189 vluchtelingen vanaf Lesbos met een door crowdfunding gefinancierd vliegtuig mee te nemen naar Nederland, werd niet bereikt. Onder de streep is er niets veranderd, en de 50.000 euro die het vliegtuig kostte ging in rook op. Is een actie als deze eigenlijk wel zinvol?
Woensdag is er bij het homomonument in Den Haag een slotmanifestatie. WGZH-voorman Rikko Voorberg en zijn collega’s zullen via videoverbinding de aanwezigen toespreken. Daar zal het niet gaan over de effectiviteit van de actie, want die staat volgens Voorberg buiten kijf, vertelt hij via de telefoon.
“Wat wij zinloos vinden is dat zowel de Griekse als de Nederlandse regering vijf jaar lang de tijd hebben gehad om op een humanere manier met vluchtelingen in Griekenland om te gaan, maar niks hebben gedaan. We hebben gezien hoe ze de hoop platslaan. Wij zeggen: die hoop is er wel, daardoor zie je mensen ook weer in beweging komen.” Volgens Voorberg is de organisatie er altijd eerlijk over geweest dat de kans dat 189 vluchtelingen mee terug zouden gaan, klein was. “We hebben nooit beweerd dat ons dat zou lukken. We wilden relocatie op de agenda zetten, en dat is wel gelukt. In Nederland stond het in alle kranten, en het is ook in het Griekse parlement besproken.”
De zin van politiek handelen ligt in het handelen zelf
“Ik zou de actie zeker niet als zinloos betitelen”, zegt filosoof Nanda Oudejans van de Universiteit van Amsterdam. Als argument haalt ze het werk van de Duitse filosoof Hannah Arendt (1906-1975) aan. “Arendt schreef veel over politiek handelen. De zin van politiek handelen is volgens haar niet gelegen in het op voorhand berekenen of je acties succes zullen hebben of zullen falen, nee: de zin van politiek handelen ligt in het handelen zelf. Daarmee laat je zien in welke wereld je graag zou willen leven. De uitkomsten van dit soort acties zijn altijd onverwacht, onvoorspelbaar en onvoorzien. Denk bijvoorbeeld aan de demonstraties tegen de Berlijnse Muur in de jaren tachtig: de demonstranten hadden nooit verwacht dat de muur zo snel zou vallen.”
Arendts visie houdt verband met het begrip ‘nataliteit’, oftewel opnieuw geboren worden, zegt Oudejans. “Daarmee bedoelde ze dat we elke dag opnieuw de kans hebben om een nieuw begin te maken, om een rechtvaardigere wereld te creëren. De zin van We Gaan Ze Halen ligt in het feit dat ze laten zien dat die andere wereld mogelijk is. Ze stellen een ander narratief voor, namelijk dat we een samenleving willen zijn waar vluchtelingen welkom zijn. Dat staat tegenover het huidige narratief van een restrictief migratiebeleid.”
Strijden voor recht en gerechtigheid
Volgens Voorberg is het vooral aan de mensen die de actie hebben gesteund om te bepalen of deze geslaagd is of niet. ”Voor mij is het belangrijk wat iemand als rabbijn Soetendorp zegt, wat Samuel Lee, de theoloog des Vaderlands zegt”. Voorberg verwijst naar de brief aan staatssecretaris Ankie Broekers-Knol die werd ondertekend door een aantal religieuze voorgangers. “Zij hebben nooit gezegd: wij steunen deze actie omdat er 189 mensen gered zullen worden. Ze vinden het zinnig, punt. Ze willen deel uitmaken van een beweging die strijdt voor recht en gerechtigheid.”
Er is maar één humane oplossing voor de mensen in de vluchtelingenkampen in Griekenland: evacuatie en relocatie naar de andere lidstaten van Europa. Naast grote petities en demonstraties was er deze week het vliegtuig dat door Nederlandse burgers naar Lesbos werd gestuurd. Een ultieme uitdrukking van het ongenoegen van de burgers met het huidige Nederlandse relocatie aanbod. Het vliegtuig werd aan de grond gezet in Athene omdat ‘dit niet de manier zou zijn’. STUUR DAN ZELF EEN VLIEGTUIG is onze ondubbelzinnige oproep. Het is terecht dat de afgelopen dagen het thema van relocatie en evacuatie het nieuws heeft beheerst. Regeringen geven aan dit graag onderling te regelen, maar burgers nemen geen genoegen met lelijke deals als de 100 tegen 100 van het Nederlandse kabinet en met een nieuw Moria 2 dat opnieuw voor eindeloze ellende zorgt voor al die mensen die in Europa bescherming zoeken.Kom ook naar Den Haag. Breng spandoeken en borden mee en laat deze boodschap luid en duidelijk zien en horen. Sprekers zijn onder andere Eduard Nazarski van Amnesty International, Sahar Shirzad, de dokters Sanne en Steven van SOS Moria, Lekendominicaan Erik Borgman, Schrijver en Spreker Ahmad Al-Sadeq. Ook het team van We Gaan Ze Halen zal middels een live videoverbinding vanaf Lesbos aanwezig zijn.
We zoeken ook nog vrijwilligers die willen helpen om alles zo ordelijk mogelijk te laten verlopen. Ben je in de gelegenheid om te helpen?
Mail ons op events@wegaanzehalen.nl. Uiteraard houden we rekening met alle COVID-maatregelen. Dus brengt naast je spandoek ook een mondkapje mee.
Waar: op het grasveld bij het internationaal homomonument, vlak bij den Haag CS
De Nederlandse activisten van de groep We Gaan Ze Halen, die eerder vandaag met hun vliegtuig in Athene strandden, zijn zonder vliegtuig op weg naar Lesbos. Het gecharterde toestel waarmee zij 189 vluchtelingen wilden ophalen van Lesbos heeft Griekenland verlaten.
Nadat iedereen van We Gaan Ze Halen op het vliegveld van Athene verhoord was en een coronatest onderging, kregen de negen activisten hun paspoort terug. Nu willen zij vanuit Athene een nachtelijke veerpont naar Lesbos nemen. ,,We gaan daar alsnog naartoe, ondanks dat ons vliegtuig is afgenomen”, zegt een woordvoerder. Op Lesbos wil de organisatie met vluchtelingen spreken, grotendeels om aan Nederland te laten zien hoe slecht de omstandigheden zijn in het nieuwe vluchtelingenkamp.
Ambassade
De actie is van symbolische aard, want zonder vliegtuig kunnen zij geen vluchtelingen meenemen naar Nederland. ,,We willen als punt maken dat een luchtbrug echt nodig is, of het nu met ons vliegtuig is of een ander. We willen laten zien wat daar plaatsvindt en dat Nederland hier verantwoordelijkheid voor moet nemen.”
Inmiddels heeft de groep contact gehad met de Nederlandse ambassade in Griekenland. Die zegt hen niet verder te kunnen helpen. De Griekse autoriteiten hebben nog niet laten weten waarom het vliegtuig van de organisatie op het laatste moment werd geweigerd.
Vluchtelingen
Het door de actiegroep We Gaan Ze Halen gecharterde vliegtuig vertrok maandagochtend uit Nederland. Hun doel was om 189 vluchtelingen op te halen uit voormalig kamp Moria. Dat kamp werd enkele weken geleden verwoest door een brand. Nederland besloot vijftig alleenstaande kinderen en vijftig kwetsbare migranten op te vangen.
De actiegroep vindt dat te weinig. Staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Asiel) keurde het plan vrijdag af, liet ze in een brief aan de actiegroep weten.
De Volkskrant schreef al eerder een goed artikel over de uitdagingen waar wijken als Moerwijk voor staan. Toen ging het over de Regiodeal en waarom die nodig was. Nu wordt er terecht publiekelijk de vraag gesteld waarom er door de politiek geen verantwoordelijkheid genomen wordt om te investeren in de gezondheid van bewoners van arme wijken zoals de onze. Daar hebben we gelukkig zelf een hand in.
Namelijk door onze minister (Hugo de Jonge) en onze wethouder (Kavita Parbhudayal) daarom te vragen!
Arme mensen gaan zes jaar eerder dood – waarom doen we daar niets aan?
De gezondheidsverschillen tussen bewoners van ‘goede’ en ‘slechte’ wijken zijn gigantisch. Lageropgeleiden leven maar liefst 15 jaar minder in goede gezondheid dan hogeropgeleiden. De ongelijkheid groeit, en de coronacrisis maakt dat nog eens erger. Waarom wordt er niet veel meer ingezet op preventie?
Morgen is Angeliques grote dag. Een anonieme weldoener heeft haar een nieuwe vloer geschonken en zal ervoor zorgen dat haar flatje in de Haagse Moerwijk er straks weer schimmelvrij en strak geverfd bij ligt. Ook krijgt ze een nieuwe voordeur. Dat is hard nodig, de huidige is door haar ex vernield. Hij sloeg niet alleen op de deuren trouwens, vertelt ze in één moeite door.
Angelique, een vrouw van middelbare leeftijd, kan de bescheiden home make-over niet zelf betalen. Een baan heeft ze niet, schulden wel, ‘want ze maken het voor mensen zoals ik veel te makkelijk om dingen te bestellen’.
Over die schulden heeft ze dan weer zorgen. Zo vindt haar bewindvoerder haar KPN-abonnement, waardoor zij televisie kan kijken en haar dochter op internet kan, te duur. Maar hoe moet het dan met het schoolwerk van haar dochter?
Daar denkt ze nu even niet aan, in de wijkwinkel, waar bewoners een gratis maaltijd kunnen krijgen en kunnen afspreken wie voor wie kan koken, als bij de buren het weekgeld – 30 euro is niet ongewoon – op is. Nu straalt ze bij de gedachte aan nieuw laminaat.
De laagste huren van de stad
Mensen zoals Angelique zijn er veel in Moerwijk, een van de armste wijken van Den Haag, van heel Nederland zelfs. Gebouwd na de Tweede Wereldoorlog, veel portiekwoningen van drie etages hoog, met het bouwgruis van de bombardementen in het beton.
Moerwijk heeft al jaren de laagste huren van de stad, dus trekt het mensen aan met verslavingsproblemen, met psychiatrische problemen, met schuldenproblemen. En wie het kan betalen, gaat juist uit Moerwijk weg. De vergelijking met een afvoerputje is dan snel gemaakt.
Naast een van de armste wijken is Moerwijk ook een van de ongezondste wijken van Nederland. Huisarts Amanda de Glanville heeft inmiddels een goede band met de medisch specialisten in de stad. Ze moet immers vaak overleggen over de patiënten die ze naar de ziekenhuizen doorverwijst.
Wat ze in haar praktijk ziet: ‘Veel ellende, veel acute zorg. Mensen kampen met overgewicht, suikerziekte, longkanker, atriumfibrilleren en vaak psychiatrische aandoeningen. Hart- en vaatziekten komen hier even vaak voor als in Bulgarije, een land waar de gezondheid ver achterloopt op het Europees gemiddelde. Waar elders in Den Haag mensen gezondheidsklachten krijgen vanaf hun 70ste, zijn mensen hier met 55 al echt oud.’
Die combinatie van sociaal-economische problemen en gezondheidsproblemen is geen toeval.
Moerwijk, in Den Haag, is een van de armste wijken van Nederland. Beeld Arie Kievit
Het probleem De gezondheidsverschillen tussen mensen in de ‘goede’ wijken en de ‘slechte’ wijken zijn gigantisch. Het CBS zocht het uit: Nederlanders met als hoogst genoten opleiding het vmbo leven ruim zes jaar korter dan hoogopgeleiden. Bovendien leven zij bijna vijftien jaar minder in goede gezondheid dan hun medeburgers die hbo of universiteit hebben gedaan.
Laagopgeleide Nederlanders hebben bijna zes keer zo vaak diabetes, twee tot drie keer zo vaak de longziekte COPD, hebben ruim twee keer zo vaak last van chronische stress, angst of depressie, ruim tweeënhalf keer zo vaak obesitas.
En dan sterven baby’s in armere wijken ook nog veel vaker voor de geboorte dan in de rijke delen van de stad.
De gezondheidsverschillen zijn niet nieuw, zegt Jochen Mierau, hoogleraar economie van de Volksgezondheid aan de Rijksuniversiteit Groningen en wetenschappelijk directeur van de Aletta Jacobs School of Public Health. ‘Dit weten we al sinds de eerste studies hiernaar van eind jaren zeventig in Engeland.’ Daar bleek onder ambtenaren: hoe lager de salarisschaal, hoe slechter de gezondheid. Mierau: ‘Of je nu kijkt naar inkomen, opleidingsniveau of op wijkniveau, dat maakt niet zoveel uit. Altijd blijkt dat gezondheid en sociaal-economische status met elkaar samenhangen.’
In arme wijken roken de bewoners vaker, bewegen ze minder, hebben ze vaker overgewicht. Interessante uitzondering, zegt Mierau, is het alcoholgebruik. Dat is onder hoogopgeleiden juist hoger.
De Nederlandse aanpak van die gezondheidsverschillen is al sinds de jaren tachtig weinig adequaat. ‘Elke paar jaar komt er een notitie uit, waarin staat dat de verschillen verder zijn toegenomen, waarop iemand plechtig belooft dat ze vanaf nu écht zullen afnemen. Een paar jaar later blijken de verschillen toch weer groter te zijn. Alle overheidsprogramma’s om de verschillen te verkleinen hebben averechts uitgepakt’, zegt Mierau.
De coronacrisis vergroot de kloof alleen maar verder, die treft de armste wijken het hardst. In Moerwijk is het aantal gezinnen dat van de voedselbank afhankelijk is omhooggeschoten. Honderdvijftig waren het er begin maart, drie maanden later zijn het er zeshonderd. Op de wachtlijst voor de noodopvang van daklozen staan inmiddels honderdvijftig mensen. En dat zijn alleen degenen die zich hebben aangemeld.
Voor die ongelijkheid, zegt Jet Bussemaker, zullen we uiteindelijk een ‘ontzettend hoge prijs’ betalen. Bussemaker, oud-staatssecretaris Zorg en oud-minister van Onderwijs, is inmiddels hoogleraar in Leiden, voorzitter van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) en betrokken bij projecten in Moerwijk om de gezondheidsverschillen te verkleinen. De Raad brengt dit weekend het essay Gezondheidsverschillen voorbij uit, een oproep tot een brede maatschappelijke verandering om de verschillen te verkleinen.
Bussemaker: ‘Als we niets doen, worden de verschillen zo groot dat bij grote groepen mensen het vertrouwen in de overheid verder afneemt. Dat leidt tot maatschappelijke onrust, waarvan iedereen in de samenleving last krijgt. Deze ongelijkheid is dé sociale kwestie van het moment.’
Dat vindt ook Ruben Wenselaar, bestuursvoorzitter van Menzis, een zorgverzekeraar die zich wil onderscheiden door de inzet op preventie. ‘Het vraagstuk van de tweedeling is veel fundamenteler dan alleen de levensverwachting. Het gaat om welke dynamiek het oproept, hoe groepen tegenover elkaar komen te staan, over het draagvlak voor het pensioenstelsel. Dat komt allemaal in het geding.’
De oorzaken Fiets met Neo de Bono door Moerwijk en je hebt niet het idee dat je door een getto rijdt. Er is veel groen, de lanen zijn breed, flink wat gevels zijn opgeknapt. ‘Een façade’, zegt Neo, achter de deuren schuilen de problemen, veroorzaakt door jaren van politieke verwaarlozing.
Neo praat zeventig minuten in het uur, met een Bart Chabot-achtige uitstraling. Geboren Rotterdammer en ooit internetondernemer, schathemeltjerijk, todat hij (‘lang verhaal’) op zijn 33ste door God werd geroepen, en schrok van het vooruitzicht dat er op zijn grafsteen ‘hij was goed in geld verdienen’ zou komen te staan. Nu woont hij ‘als een moderne monnik’ in Moerwijk, betaalt de geloofsgemeenschap zijn huur en is hij nauw betrokken bij de bewonersorganisatie de Moerwijk Coöperatie. ‘In anderhalf uur pakketten uitdelen bij de voedselbank hoor ik meer dan drie researchers van de gemeente in anderhalve maand.’
Het gaat niet goed in de wijk, zegt Neo. Kijk hier, aan de Hillenraadweg, is het pikkedonker ’s nachts. ‘Daar wordt gehoerd en gesnoerd, dat wil je niet weten. En de politie komt hier niet.’ Elke nacht om twee uur hoort hij – ‘kloenk, kloenk’ – jongeren de lachgascilinders zijn wooncomplex binnen tillen. Toen de coronacrisis uitbrak moesten alle hulpverleners van de gemeente verplicht thuis blijven. ‘Maar daar gaat de honger niet van weg, hoor.’
Buurthuizen zijn gesloten, de bibliotheek waar buurtbewoners lezen kunnen oefenen of kunnen internetten (‘de Nokia is hier de meestvoorkomende telefoon’, zegt huisarts De Glanville) is allang weg. ‘De enige manier om met de overheid te communiceren, is ertegen te ageren’, zegt Neo. Onder elke brief van de gemeente staat dat je bezwaar kunt maken, maar een gewoon gesprek is niet mogelijk. Dus als de GGD dan een preventiewinkel in de wijk wil openen, moet hij lachen. ‘Alsof folders in een laaggeletterde wijk zomaar ineens gelezen worden.’
In zo’n omgeving is het moeilijk gezond te blijven. De huizen zijn slecht, daar worden mensen ziek van. Allergieën nemen toe. Maar het is vooral de mentale frustratie nergens controle over te hebben die mensen opbreekt. Weer een verslaafde buurman, nieuwe psychiatrische problemen in het portiek, schulden die zich opstapelen.
Als je dan van 30 euro per week moet rondkomen, zegt huisarts De Glanville, ‘dan kies je wat de buik vult, en niet wat goed voor je is. Chips en frikandellen zijn dan logische keuzes.’ Stoppen met roken, is geen prioriteit. En sporten? Van welk geld? En in welke vrije tijd als je alleenstaande moeder bent en drie losvaste baantjes hebt?
In de Marcuskerk in Moerwijk worden voedselpakketten verstrekt. Beeld Hollandse Hoogte / Phil Nijhuis
En daar, zegt hoogleraar Mierau houdt ons zorgstelsel allemaal geen rekening mee. Sterker nog, dat werkt dit soort ontwikkelingen in de hand. Als je in Nederland ziek wordt, krijg je de beste zorg van de wereld, maar het stelsel leidt ook tot vreemde situaties, legt Wenselaar van Menzis uit. ‘Als een baby’tje te vroeg wordt geboren, trekken we daarvoor alles uit de kast: artsen, couveuses, noem maar op. Volkomen terecht. Dat kost tienduizenden euro’s, en niemand vraagt om de businesscase. Zo’n vroeggeboorte komt regelmatig door het roken tijdens de zwangerschap. Dan denk ik: het zou toch handig zijn geweest als we meer in die eerste negen maanden hadden geïnvesteerd.’
Maar op preventie, op volksgezondheid is niemand af te rekenen. Mierau: ‘Dus als er bezuinigd moet worden, gebeurt dat juist snel op volksgezondheid.’ Nu is het moment dat we dat gaan zien, voorspelt hij. De sportcentra, de buurthuizen, ze komen allemaal in de knel. ‘De samenloop van corona en een recessie gaat een gigantische impact hebben op de gezondheidsverschillen, die lopen bij elke recessie verder op. Nú kunnen we voorkomen dat we over drie jaar weer een rapport hebben over de ongewenste toename en met de roep om maatregelen er nu echt iets aan te doen.’
De gezondheidsverschillen zijn wat bestuurskundigen ‘een wicked problem’ noemen, zegt Bussemaker. Een hopeloos ingewikkelde kluwen aan problemen, die allemaal op elkaar inwerken. Trek je aan het ene touwtje, dan trekt ergens verderop de knoop zich verder vast.
Bij het ontrafelen ervan is de overheid te gewend geraakt aan het idee dat mensen alleen zelf verantwoordelijk zijn voor hun eetpatroon, voor hun rookgewoontes. Bussemaker: ‘We hadden veel te hoge verwachtingen van de zelfredzaamheid van burgers.’ De aanpak om de verschillen te verkleinen moet zich niet (alleen) concentreren op gezond eten of het stoppen met roken, er moet worden gezocht naar de oorzaken achter de oorzaken, betoogt de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving in het nieuwe essay.
Het is een deprimerend rijtje factoren dat de bestaansonzekerheid vergroot en leidt tot chronische stress. Tochtige huizen met schimmel op de muren, weinig groen in de armere stadswijken, fijnstof van de nabijgelegen snelweg, schulden uiteraard, baanonzekerheid door de zzp-isering, het woningtekort waardoor sociaal zwakkeren bij elkaar in de wijk komen te wonen, de druk om te presteren in het onderwijs.
De oplossingen Neo de Bono en Amanda de Glanville hebben inmiddels zelf initiatief genomen en zijn een nieuw project gestart: het Huis van Gé. De G van gezondheid, en Gé als betrouwbaar persoon. Een personificatie van een fijne plek waar mensen met al hun sores naartoe kunnen, zonder dat ze een oordeel hoeven te verwachten. Waar ze fouten mogen maken. ‘Genade’, zegt Neo, ‘betekent vergeving, ook als je er niet om hebt gevraagd.’
De bedoeling is dat mensen er gezond leren koken, dat vrijwilligers mee gaan op boodschappensafari, om de ongezonde producten te herkennen, dat buurtbewoners wandelclubjes vormen: goed tegen overgewicht én tegen eenzaamheid. ‘Tegelijkertijd’, zegt De Glanville, ‘moeten we de supermarkten aanspreken op de schappen vol met ongezonde producten, hoog in vet, zout en suiker, die ze dagelijks in de aanbieding zetten.’
Wat onderzoekers zoals hijzelf ondertussen in die wijken zouden moeten doen, vindt hoogleraar Mierau, is op zoek gaan naar de gezonde bewoners. ‘Interessant zijn de mensen die een uitkering hebben, maar geen overgewicht, die niet roken, van wie de kinderen goed naar school gaan. Voor hen is veel te weinig aandacht, terwijl er veel mensen zijn zoals zij. Zij hebben als het ware een natuurlijk vaccin tegen al die omgevingsfactoren. De onderzoeksvraag moet zijn: waarom zijn er eigenlijk gezonde arme mensen? Als we die vraag beantwoorden, kunnen we veel beter helpen.’
Zulk soort onderzoek is pas net begonnen, zegt Mierau. De eerste voorlopige resultaten laten zien dat bijvoorbeeld een sterk sociaal netwerk ook bij arme mensen een goede voorspeller is van een gezond leven.
Op stelselniveau moet er het nodige veranderen, denkt Mierau. Het belangrijkste: iemand – een minister, een wethouder – moet politiek verantwoordelijk zijn voor de volksgezondheid. ‘Is het niet vreemd dat er nog nooit een ambtsdrager is opgestapt omdat het aantal mensen met overgewicht is toegenomen?’ Pas als een gezagsdrager kan worden afgerekend op een slechtere volksgezondheid, zullen de verschillen kleiner worden.
In die richting pleit ook Menzis-voorman Wenselaar. ‘Geef mij niet alleen een zorgplicht, maar ook een gezondheidsplicht.’ Die zou in alle vijf zorgwetten moeten worden opgenomen, vindt hij. Zorgverzekeraars zouden er dan per regio, samen met gemeenten en zorgorganisaties, voor moeten zorgen dat niet alleen de zorg, maar ook de volksgezondheid op orde is. ‘Je bekijkt hoe de situatie nu is, en spreekt af dat er over vijf jaar fundamentele verbeteringen zijn. Zo niet, dan heb je heel wat uit te leggen.’
Het betekent, denken de heren, dat er minder vrijblijvende maatregelen nodig zijn. ‘Waarom’, zegt Wenselaar, ‘kan ik eigenlijk nog struikelen over de bieraanbiedingen als ik een supermarkt binnenstap? Zouden alle ongezonde artikelen niet op een aparte afdeling moeten staan, zodat ik bewust de keuze moet maken iets ongezonds aan te schaffen?’
De suikertaks, nog zoiets. Mierau: ‘Hoewel we weten dat die leidt tot een afname van het frisdrankgebruik, blijven we er vooralsnog verre van. Of het caloriegehalte in bepaald eten: je kunt dat verplicht laten dalen. Strakker toezicht op de scholen, zodat kinderen geen ongezond eten meekrijgen. En wat te denken van stedenbouwkundige planning? Je kunt een stad zo inrichten dat mensen meer gaan bewegen. En uit onderzoek blijkt: hoe meer er wordt bewogen in een wijk, des te lager zijn de zorgkosten.’
Wenselaar vindt ook dat de overheid burgers moet kunnen verplichten aan preventieprogramma’s mee te doen. ‘Stel, je komt voor de derde keer in het ziekenhuis voor dezelfde kwaal, en we weten dat er bewezen succesvolle programma’s zijn die een nieuwe opname kunnen voorkomen. Dan moeten we kunnen zeggen: sorry hoor, maar je gaat nu dit programma in. Niet iedereen is in staat om zijn eigen verantwoordelijkheid te nemen, door gebrek aan gezondheidskennis of vaardigheden; je kunt dat niet eindeloos bij het individu laten. Soms moet je actiever helpen en ingrijpen. Als je vindt dat er fundamentele problemen zijn en je wilt die echt verkleinen, dan moet je ook doorpakken en maatregelen nemen.’
RVS-voorzitter Bussemaker denkt nog breder. Ooit, eind negentiende eeuw, werden de riolen aangelegd, het begin van de stadshygiëne. Niet als humanitair beleid voor de armen, maar als maatschappelijke verbetering voor iedereen. Het hielp de stank de stad uit, de difterie en cholera ook, het bracht fundamentele verandering voor miljoenen mensen. Zo’n grote sprong is nu weer nodig. Bussemaker: ‘We moeten op zoek naar een nieuwe riolering.’
DE SUIKERTAKS Nederland voert nog geen suikertaks in, de belasting met name gericht op suikerhoudende frisdranken. Staatssecretaris Blokhuis (Preventie) probeert vooralsnog door afspraken met frisdrankfabrikanten het suikergehalte te verlagen.
Daarmee voert Nederland het advies van de Wereldgezondheidsorganisatie niet uit. 43 landen wereldwijd doen dat wel, van Noorwegen tot Mexico, van het Verenigd Koninkrijk tot verschillende Amerikaanse staten. Volgens de WHO kan een prijsverhoging van 20 procent leiden tot een afname in consumptie van ook 20 procent.
Alleen de dreiging van het invoeren kan al helpen. In het Verenigd Koninkrijk verlaagden de fabrikanten het suikergehalte in hun frisdrank om aan de belasting te ontkomen. Dat scheelde volgens de Britse regering 45 miljoen kilo aan suiker die jaarlijks in de Britse magen vloeit.
Goed nieuws, vindt Foodwatch, een organisatie die zich inzet voor gezond eten. Gemiddeld drinken Nederlanders volgens Foodwatch 44 kilo suiker per jaar, kinderen zelfs 51 kilo. In een halve liter frisdrank kan tot wel het equivalent van 12 suikerklontjes zitten.
Te veel suikerinname kan leiden tot diabetes type 2, tot hartziekten en tot obesitas. Volgens een studie van wetenschappers van Harvard kom je jaarlijks ruim twee kilo aan als je elke dag één blikje frisdrank neemt, en die 150 kilocalorieën niet elders schrapt in je eetpatroon.
Coronahulp actie voor oa de Voedselbank Moerwijk Moerwijk is niet alleen de armste wijk maar ook de meest ongezonde wijk van Nederland.
Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat corona een wijk als de onze extra hard treft. Er wonen veel mensen die afhankelijk zijn van de Voedselbank, leven van weekgeld of gewoon moeite hebben de eindjes aan elkaar knopen. Voor hun wordt het de komende tijd met alle Corona maatregelen extra moeilijk. Daarom zijn Geloven in Moerwijk, de diaconie van de Marcuskerk (PG de Drieklank) , de Cypreskerk , de Moerwijk Coöperatie en de Pit van Moerwijk de Coronahulp actie gestart.
Zo verstrekken we oa via de Voedselbank in Moerwijk wekelijks 300 voedselpakketten en of maaltijden aan mensen die niet genoeg geld hebben om iedere dag een volledige maaltijd op tafel te zetten.
Via onderstaande link kun je geld doneren aan Geloven in Moerwijk, het komt op een speciale rekening te staan voor Coronahulp. In eerste instantie zullen we dit geld gebruiken om de pakketten van de Voedselbank aan te vullen zodat niemand tekort hoeft te komen.
Geef via iDeal
U kunt doneren via iDeal door deze link te volgens.
Geef via uw eigen bankprogramma
Doneren kan natuurlijk ook door uw gift via uw eigen bank over te maken naar NL 18 BUNQ 203 572 02 14 tnv onze (steun)stichting Pionieren in Moerwijk onder vermelding van ‘Donatie Coronahulp Moerwijk’
Het geld komt op een speciale rekening van onze Steunstichting Pionieren in Moerwijk en zal gebruikt worden voor de Voedselhulp in Moerwijk. Stichting Pionieren in Moerwijk geeft een ANBI status en giften zijn daarom aftrekbaar.
Geeft u liever praktisch? Handzeep, handgel, houdbare levensmiddelen zijn ook van harte welkom.
Heb je vragen of juist een aanbieding? Neem dan contact op met: Bettelies: Bel, sms of Whatsapp 06 24 86 16 71 of stuur een mail naar pastor@geloveninmoerwijk.nl
Neo : Bel, sms of Whatsapp 06 34 196 796 of stuur een mail naar neo@moerwijkcooperatie.nl
Henny : Bel, sms of Whatsapp 06 43 18 49 86 of stuur een mail naar hennyvandermost@gmail.com
